Ceza bedeli veya oranı çok yüksekse, bu oran butlandır, yok hükmündedir ve iptal edilmesi gerekir. Etik yönden toplumu rahatsız eden cezalar kabul edilemez.
Feshedilen sözleşmelerde ifaya ekli cezai şart talep edilemez; ancak, ceza talep edilebilir. İhtar süresi beklenilmek şartıyla, ihtar süresi kadar ceza talep edilebilir. Feshedilen sözleşmelerde ceza ihtar süresi ile sınırlıdır.
İhale ve mal teslim işlemlerinin gecikmesi hizmetin aksamasına, gecikmesine ve dolayısıyla kamunun bundan zarar görmesine neden olur. Bu yüzden bu tür sözleşmelerdeki ceza koşulu nitelendirilirken, idarelerin açıklanan özelliği gözden uzak tutulmamalıdır. İhtar süresi beklenilmişse ceza talebi mümkündür.
Geçici kabul eksiklikleri için verilen sürenin sonunda devam eden eksiklikler için kesilecek ceza oranının takdiri idareye aittir. Bu sürenin sonunda idare yüklenici adına işleri yaptırmaya yetkili olup, gecikilen süre kadar da ceza kesmesi gerekir.
İhale dokümanına aykırılığın tespit edilemediği, işin yerine getirildiği, iş kaybının olmadığı, araç modül düşüklüğünün idarece görülemediği hallerde ceza kesilmesine gerek yoktur.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, eserin sözleşmede kararlaştırılan sürede teslim edilmemesi sebebiyle eser sahibi davalı tarafından ceza uygulanamayacağının tesbiti isteminden kaynaklanmıştır. BK.'nun 158/2. maddesinde; eserin kabulü sırasında ceza hakkından açıkca feragat edilmiş olması veya kayıt dermeyan edilmeksizin edanın kabul edilmiş olması hallerinde ceza isteme hakkının düşeceği hususu düzenlenmiştir. Mahkemece de yasal bu düzenleme gereğince ceza istenemeyeceği kabul edilmiştir. Ne var ki yanlar arasında imzalanan sözleşmenin 33. maddesinde "feragat eden tarafın yetkilileri tarafından imzalanmış yazılı bir feragatname diğer tarafa verilmedikçe taraflardan hiçbiri sözleşmede yer alan herhangi bir hakkından feragat etmiş sayılmayacaktır. Taraflardan birinin sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinden herhangi birini yerine getirmekten ihmali veya gecikmesi, zımni kabul anlamına gelmeyecektir." hükmüne yer verilmiştir. Sözleşmenin bu hükmüyle eserin sarih veya zımni kabulü halinde ceza hakkının düşmeyeceği, sözleşmeden doğan hakların taraflardan birisinin yetkililerince imzalanacak ve diğer tarafa verilecek bir feragatname ile düşeceği kabul edilmiştir. Bu nedenle, mahkemenin kabulünün aksine, eserin teslimi ile ceza hakkının düştüğü sonucuna varılamaz.
Alacaklı cezai şart hakkından açıkça vazgeçmiş veya eseri teslim alırken ihtirazi kayıt bildirmemiş ise cezai şart talep etme hakkını kaybeder. İhtirazi kayıt eser teslim alınırken bildirilebileceği gibi, eserin tesliminden hemen sonra yada ifanın kabulünden önce de bildirilebilir. Bu hakkın saklı tutulduğu ifanın kabulünden önce dermeyan edilmiş ise artık ayrıca eserin teslimi anında veya teslimden hemen sonra böyle bildirim yapılmasına gerek yoktur.
Ana Sayfa
Ceza bedeli veya oranı çok yüksekse, bu oran butlandır, yok hükmündedir ve iptal edilmesi gerekir. Etik yönden toplumu rahatsız eden cezalar kabul edilemez.
Feshedilen sözleşmelerde ifaya ekli cezai şart talep edilemez; ancak, ceza talep edilebilir. İhtar süresi beklenilmek şartıyla, ihtar süresi kadar ceza talep edilebilir. Feshedilen sözleşmelerde ceza ihtar süresi ile sınırlıdır.
İhale ve mal teslim işlemlerinin gecikmesi hizmetin aksamasına, gecikmesine ve dolayısıyla kamunun bundan zarar görmesine neden olur. Bu yüzden bu tür sözleşmelerdeki ceza koşulu nitelendirilirken, idarelerin açıklanan özelliği gözden uzak tutulmamalıdır. İhtar süresi beklenilmişse ceza talebi mümkündür.
Geçici kabul eksiklikleri için verilen sürenin sonunda devam eden eksiklikler için kesilecek ceza oranının takdiri idareye aittir. Bu sürenin sonunda idare yüklenici adına işleri yaptırmaya yetkili olup, gecikilen süre kadar da ceza kesmesi gerekir.
Teknik personellerin sadece kendi uzmanlık alanlarını ilgilendiren işlerin yapımı sırasında iş başında bulunmaları yeterlidir.
İhale dokümanına aykırılığın tespit edilemediği, işin yerine getirildiği, iş kaybının olmadığı, araç modül düşüklüğünün idarece görülemediği hallerde ceza kesilmesine gerek yoktur.
Ceza kesilmesi için idarenin zarara uğramasına gerek yoktur.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, eserin sözleşmede kararlaştırılan sürede teslim edilmemesi sebebiyle eser sahibi davalı tarafından ceza uygulanamayacağının tesbiti isteminden kaynaklanmıştır. BK.'nun 158/2. maddesinde; eserin kabulü sırasında ceza hakkından açıkca feragat edilmiş olması veya kayıt dermeyan edilmeksizin edanın kabul edilmiş olması hallerinde ceza isteme hakkının düşeceği hususu düzenlenmiştir. Mahkemece de yasal bu düzenleme gereğince ceza istenemeyeceği kabul edilmiştir. Ne var ki yanlar arasında imzalanan sözleşmenin 33. maddesinde "feragat eden tarafın yetkilileri tarafından imzalanmış yazılı bir feragatname diğer tarafa verilmedikçe taraflardan hiçbiri sözleşmede yer alan herhangi bir hakkından feragat etmiş sayılmayacaktır. Taraflardan birinin sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinden herhangi birini yerine getirmekten ihmali veya gecikmesi, zımni kabul anlamına gelmeyecektir." hükmüne yer verilmiştir. Sözleşmenin bu hükmüyle eserin sarih veya zımni kabulü halinde ceza hakkının düşmeyeceği, sözleşmeden doğan hakların taraflardan birisinin yetkililerince imzalanacak ve diğer tarafa verilecek bir feragatname ile düşeceği kabul edilmiştir. Bu nedenle, mahkemenin kabulünün aksine, eserin teslimi ile ceza hakkının düştüğü sonucuna varılamaz.
Alacaklı cezai şart hakkından açıkça vazgeçmiş veya eseri teslim alırken ihtirazi kayıt bildirmemiş ise cezai şart talep etme hakkını kaybeder. İhtirazi kayıt eser teslim alınırken bildirilebileceği gibi, eserin tesliminden hemen sonra yada ifanın kabulünden önce de bildirilebilir. Bu hakkın saklı tutulduğu ifanın kabulünden önce dermeyan edilmiş ise artık ayrıca eserin teslimi anında veya teslimden hemen sonra böyle bildirim yapılmasına gerek yoktur.