BELEDİYELERDE TEMSİL AĞIRLAMA FAALİYETLERİ KAPSAMINDA YAPILACAK KONAKLAMA, SEYAHAT VE İAŞE ALIMLARI (MALİ HUKUK SAYI: 162, KASIM_ARALIK 2012)

1. GENEL OLARAK

5393 sayılı Belediye Kanunun 38 inci maddesinde temsil ve ağırlama giderleri için ayrılan ödeneği kullanmak belediye başkanının görev ve yetkileri arasında sayılmış, aynı Kanunun 60 ıncı maddesinde ise temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri belediye gideri olarak zikredilmiştir.

Yine 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunun 24 üncü maddesinde temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri Büyükşehir Belediyesinin giderleri arasında sayılmış bulunmaktadır.

3152 sayılı İçişleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 11 inci maddesiyle İçişleri Bakanlığına verilen yetkiye istinaden 25.04.1984 tarih ve 1984-27302 sayılı Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi çıkarılmıştır.

Belediyelerde temsil ağırlama ve tören giderleri söz konusu Yönerge esaslarına göre yürütülmektedir.[1]

Bu yazıda belediyelerde “temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşe alımlarında” uygulamada tereddüt yaratan hususlar üzerinde durulacaktır.

2. TEMSİL AĞIRLAMA FAALİYETLERİ KAPSAMINDA YAPILACAK KONAKLAMA, SEYAHAT VE İAŞE ALIMLARININ DOĞRUDAN TEMİNLE KARŞILANABİLMESİ

Kanunun 22 nci maddesinde on bent halinde sayılan ihtiyaçların doğrudan teminle karşılanması mümkün olup, söz konusu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasa fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 22 nci maddesi gereği doğrudan teminle yaptırılabilecek işlerden birisi de; “Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar (kırküçbin ikiyüzyirmisekiz Türk Lirası), diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını (ondörtbin dörtyüzüç Türk Lirasını) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.”[2] dır.

Söz konusu madde incelendiğinde burada iki hususun düzenlenmiş olduğu açıkça görülecektir. Bunlardan birisi büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar (kırküçbin ikiyüzyirmisekiz Türk Lirası), diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını (ondörtbin dörtyüzüç Türk Lirasını) aşmayan ihtiyaçların temini; İkinci husus ise temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlardır.

Temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımların burada düzenlenmiş olmasının nedeni ihale koşullarında söz konusu alımların mümkün olamamasıdır. Madde gerekçesinde bu husus; “...kapsam ve miktarı çoğunlukla ulusal ve uluslararası teamüllere göre belirlenen ve yaklaşık maliyetinin önceden tespiti çoğunlukla mümkün olmadığı gibi diğer ihale usulleri ile temin edilmesi de mümkün olmayan temsil ağırlama kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin mal ve hizmet alımlarının da doğrudan temin yöntemiyle yapılması sağlanmaktadır.” şeklinde ifade edilmiştir.

Aşağıda da izah edileceği üzere “temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlarda” herhangi bir parasal sınır söz konusu değildir.

Yine bütün temsil ağırlama giderleri değil sadece “temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar” parasal sınır olmaksızın temin edilebilecektir. Bu kapsamda örneğin temsil ağırlama faaliyeti kapsamında alınacak hediyelik eşyaların parasal sınıra tabi olmaksızın alınması mümkün değildir.

“Temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar” dışında kalan diğer temsil ağırlama faaliyeti kapsamında yapılacak alımların ihale usulleri ile temini mümkün olduğu gibi Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendinde yer alan parasal sınırlar dahilinde de temin edilmesi mümkündür.

3. SÖZ KONUSU ALIMLAR PARASAL SINIRA TABİ DEĞİLDİR

4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendi incelendiğinde burada iki hususun düzenlenmiş olduğunu söylemiştik.

Bunlardan birincisi, büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar (kırküçbin ikiyüzyirmisekiz Türk Lirası), diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını (ondörtbin dörtyüzüç Türk Lirasını) aşmayan ihtiyaçların temini,

İkincisi ise temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlardır.

Birinci kısım parasal limite tabi iken temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşe alımları yukarıdaki parasal sınırlara tabi değildir.

4. SÖZ KONUSU ALIMLAR % 10 LİMİTİNE TABİ DEĞİLDİR

4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 62 nci maddesinin (ı) bendinde; “Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10'unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.” hükmü yer almaktadır.

4734 sayılı Kanunun 21 ve 22 nci maddeleri incelendiğinde 21/f ve 22/d bentlerinde parasal limit öngörüldüğü, diğer bentler için herhangi bir limit öngörülmediği görülecektir. Dolayısıyla % 10 limitini takip edilirken sadece 21/f ve 22/d bendine göre yapılacak harcamalar takip edilecek olup, 21 ve 22 nci maddelerin diğer bentlerine göre yapılacak harcamalarda söz konusu limit gözetilmeyecektir.

4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendinde yer alan, “temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar” için de herhangi bir parasal limit öngörülmemiş olduğundan, % 10 limitinin hesabında temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar dikkate alınmayacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak bütün harcamaların değil, sadece “konaklama” “seyahat” ve “iaşeye” ilişkin alımların limit hesabına dahil edilmeyeceğidir.[3]

5. SÖZ KONUSU ALIMLARDA YASAKLILIK TEYİDİ GEREKLİ DEĞİLDİR

Doğrudan temin ile yapılan alımlarda alım yapılacak kişinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının kural olarak teyit edilmesi gerekli değildir.

Ancak, Kamu İhale Genel Tebliğinin “Yasaklılık teyidi” başlıklı 31 inci maddesinde; “4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesi uyarınca doğrudan temin yoluyla alım yapılması halinde alım yapılacak kişi ya da firmanın ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığı teyit ettirilmeyecektir. Ancak, anılan Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendinde belirtilen parasal limit dahilinde yapılan alımlarda, alım yapılacak gerçek veya tüzel kişinin Kurumun internet sayfasındaki yasaklılar listesinde bulunup bulunmadığının kontrol edilmesi ve yasaklı olduğunun belirlenmesi durumunda, söz konusu kişiden alım yapılmaması gerekmektedir.” açıklaması yer almaktadır.

Söz konusu açıklama uyarınca doğrudan teminin sadece (d) bendine göre belirlenen limit dahilinde yapılan alımlarda, alım yapılacak kişinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit edilmesi gerekmektedir. Bahsi geçen kişinin yasaklı olduğunun anlaşılması halinde bu kişiden alım yapılmamalıdır.

Anılan Tebliğde “Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendinde belirtilen parasal limit dahilinde yapılan alımlarda” teyit zorunluluğu getirilmiş olup, parasal limite tabi olmayan “temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar” için teyit gerekli değildir.

[1] Söz konusu Yönerge Sayıştayın istişari mütalaası alınmadan yürürlüğe konulmuş olup, Sayıştay denetim ve yargılaması açısından bağlayıcılığı konusunda farklı görüşler vardır. Zira Mülga 832 sayılı Sayıştay Kanunun “Mali konularla ilgili tüzükler ve yönetmelikler hakkında istişari mütalaa” başlıklı 105 inci maddesinde; “Bakanlıklar ve Sayıştayın denetimine giren diğer idare ve kurumlarca mali konularda düzenlenecek yönetmeliklerle tüzükler, Sayıştayın istiţari mütalaası alındıktan sonra yürürlüğe konulabilir.” hükmü yer almaktadır.

Ne var ki söz konusu düzenleme tüzük veya yönetmelik şeklinde değil de yönerge adı altında çıkarılmıştır.

[2] Söz konusu limitler Kamu İhale Kurumu’nun 2012/1 sayılı Tebliği ile 24/1/2012 tarihli ve 28183 sayılı Resmi Gazete’de   yayımlanmış olup 01.02.2012 – 31.01.2013 dönemini kapsamaktadır.

[3] 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesi % 10 limitinin takibinde idarelerin toplam bütçelerinin esas alınmasını öngörmektedir. Dolayısıyla uygulamada yanlış bilinenin aksine % 10 limitinin takibinde harcama birimlerinin bütçeleri değil, idarelerin toplam bütçeleri esas alınarak değerlendirme yapılmalıdır. Örnek vermek gerekirse belediye harcana birimlerinin ayrı ayrı bütçeleri değil de belediyenin toplam bütçesi esas alınarak değerlendirme yapılması gerekir.

Diğer taraftan söz konusu ödeneklerin mal, hizmet ve yapım bazında ayrı ayrı takip edilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede idareler mal, hizmet ve yapıma ilişkin öngörülen ödenek miktarlarını tespit edecekler ve her biri için % 10 limitini ayrı ayrı gözetecekledir.