Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Okullarda Döner Sermaye Uygulamaları

1. Okullarda Döner Sermaye Nedir? Okullarda Döner Sermaye Nasıl Kurulur?

Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin, döner sermaye aracılığıyla alınan siparişler ve yapılan işler üzerinde fiilen çalışarak mesleklerini daha iyi öğrenmelerine ve öğrendiklerini pekiştirmelerine, girişimcilik bilinci kazanmalarına, okuldaki mevcut nitelikli insan gücü, makine potansiyeliyle atölye kapasitesinin ekonomiye kazandırılmasına ve benzeri amaçların gerçekleştirilmesine katkı sağlamak bakımından Bakanlıkça uygun bulunan ortaöğretim kurumlarının bünyesinde döner sermaye işletmesi kurulur. Döner sermaye işletmelerinin idari, mali ve muhasebeyle ilgili iş ve işlemleri, döner sermaye mevzuatına göre yürütülür.

Okullarda döner sermaye işletmesi bir önceki paragrafta belirtilen gerekçelerle kurulmakta ve 20.10.2006 tarih ve 26325 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Döner Sermaye İşletmelerinde Üretimi Teşvik Primi Dağıtımı, Parça Başı Üretim, Atölye ve Tesislerin Özel Sektörle İşbirliği Yapılarak İşletilmesi Hakkında Yönetmelik (MEB Döner Sermaye Yönetmeliği – 2017 tarihinde yürürlükte) hükümlerine göre işletilmektedir.

http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.10707&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=Par%C3%A7a%20Ba%C5%9F%C4%B1%20%C3%9Cretim

Meb döner sermayeleri Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kurulur. Türkiye’de 2017 yılı itibarıyla 840 adet meb döner sermayesi bulunmaktadır: (Kaynak:Milli Eğitim Bakanlığı Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sosyal Tesisler ve İşletmeler Daire Başkanlığı, http://dhgm.meb.gov.tr/Grup/stgb.html, erişim tarihi: 30.07.2017)

2. MEB Döner Sermayelerinin Kuruluş Amaçları

• Döner sermaye işletmelerine alınan siparişler ve yapılan işler üzerinde fiilen çalışmaları sağlanarak, alan /dallarının gerektirdiği bilgi, beceri ve yeterlilikleri kazanmalarını ve çok sayıda uygulama yaparak yeterliliklerini pekiştirmelerini sağlamak.
• Sektör beklentileri ve ihtiyaçları doğrultusunda, alan /dallarının gerektirdiği bilgi, beceri ve yeterlilikleri kazanmış kaliteli teknik iş gücünün, yetiştirilmesine katkı sağlamak.
• Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında var olan atölye, makine parkı ve tesisleri özel sektör işbirliği ile işletmek, makine parkı ile teknik insan gücü potansiyelini ekonomiye kazandırmak.
• Uygulamalı eğitim için genel bütçeden ve aile bütçesinden yapılan giderleri azaltmak.
• Öğrenci ve kursiyerlerimizde girişimcilik ruhunun gelişmesine yardımcı olmak.
• Bakanlığın ihtiyaç duyduğu ders araç ve gereçleri ile ders kitaplarının bir kısmının ucuz ve kaliteli bir şekilde üretilmesine ve dağıtımına katkı sağlamak.

3. MEB Döner Sermaye İşletmelerinin Yararları

Mesleki ve teknik öğretim okul/ kurumlarında faaliyet gösteren döner sermaye işletmelerinin eğitim, öğretim, okul, öğrenci, öğretmen ve yönetime sağladığı yararları dört ana başlık altında toplanabilir.

3.1. Eğitim Öğretim ve Okula Sağladığı Yararlar

Mesleki ve teknik eğitimin ana amaçlarından birisi; sektörün ihtiyaç ve beklentileri doğrultusunda eğitilmiş, kaliteli teknik iş gücünün yetiştirilmesini sağlamaktır.

Bu amacı gerçekleştirmek için de, öğrencilere teorik eğitimin yanında, yeterli düzeyde uygulamalı eğitimin de verilmesi gerekmektedir. Döner sermaye işletmelerine alınan siparişler ile gerçekleştirilecek uygulamalı eğitim; öğrencilere alanının gerektirdiği becerileri kazandırmanın yanı sıra, sektördeki gelişmeleri yakından izleyerek kendilerini geliştirmelerini ve başarı ile tanışarak özgüvenlerini artırmaktadır.

Döner sermaye işletmeleri, okulların acil ihtiyacı olan ve diğer kaynaklardan karşılanamayan makine, teçhizat, araç-gereç, elektrik, su, yakıt, kırtasiye ve temizlik giderlerinin bir kısmını döner sermaye gelirinden karşılayarak eğitim öğretime önemli katkı sağlamaktadır.

3.2. Öğrenciye Sağladığı Yararlar

Meslekî ve teknik öğretim okul ve kurumlarında öğrenim gören öğrenci ve kursiyerlerin döner sermaye işletmelerinde uygulamalı eğitim yöntemiyle çalışmaları; kazandıkları becerileri pekiştirerek meslekî yönden gelişmelerini, kendilerine olan güvenlerini artırmalarını ve para kazanmalarını sağlamaktadır.

Döner sermaye işletmelerinde, beceri eğitimini parça başı ücret ödenmek suretiyle yapan her öğrenci / kursiyer katkıları oranında bir ayda yaşına uygun asgari ücret aylık tutarı kadar ücret alabilmektedir.

3.3. Öğretmene Sağladığı Yararlar

Döner sermaye işletmelerinin öğretmenlere sağladığı yararlar ekonomik ve meslekî yönden incelenmektedir.

Ekonomik Yönden; Döner sermaye işleri üzerinde beceri eğitimini yapan öğrencilerin eğitimlerini yönlendiren öğretmen ve yöneticilere, döner sermaye işletmesi iyi çalışan bir okulda;

Parça başı üretim yönteminde, katkıları oranında olmak üzere ayda asgari ücretin iki aylık tutarına kadar,

Fazla mesai yönteminde ise ortalama ayda 90 saat fazla mesai ücreti,

Yıl sonlarında da elde edilen bilanço kârının en fazla 1/3’ü döner sermaye çalışanlarına üretimi teşvik primi olarak dağıtılmaktadır. Döner sermaye işletmeleri verimli olan okullarda; öğretmen ve yöneticilerin asgari ücretin bir yıllık tutarına kadar üretimi teşvik primi, almaları olasıdır.

Meslekî Yönden; Döner sermaye işletmesi iyi çalışan bir okulumuzda, döner sermayede çalışan öğretmenlerimiz mesleki yönden kendilerini sürekli yenileme imkânını buldukları gibi, yeni üretim tekniklerini ve makine teknolojisini yakından takip etme imkânını da bulmaktadırlar.

Yönetici ve öğretmenlerin bilgi ve görgülerinin artırılması, değişikliklerin ve yeniliklerin izlenmesi amacıyla giderleri döner sermaye işletmelerinden karşılanarak yurt içi ve yurt dışında düzenlenen alan/dalları ile ilgili fuarlara katılma imkânı bulunmaktadır.

3.4. Bakanlığımıza / Millî Ekonomiye Sağladığı Yararlar

Döner sermaye işletmelerinde yapılan beceri eğitiminde temrinlik malzeme kullanılmamaktadır. Temrinlik için ayrılan/ayrılacak ödeneğin okulların diğer zorunlu ihtiyaçlarında kullanılmasına olanak sağlamaktadır.

Bu üretim esnasında yukarıda sayılan faydalar sağlanmakla birlikte; sonuçta, az da olsa bir kâr elde edilmekte ve bu kârların 1/3'ü veya 2/3’ü yılsonunda, 3308 sayılı Meslek Eğitimi Kanun gereğince Merkezi Yönetim Bütçesine özel ödenek kaydedilmekte, mesleki ve teknik eğitimin geliştirilmesinde kullanılmaktadır.

4. MEB Döner Sermaye İşletmelerinde Kazanç İstisnası

5228 sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mülga 20 nci maddesi başlığı ile birlikte yeniden düzenlenmiş, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesine 8 numaralı bent eklenmiştir.

Söz konusu hükümler aşağıdaki gibidir:

"Eğitim ve öğretim işletmelerinde kazanç istisnası

Madde 20- Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarının işletilmesinden elde edilen kazançlar, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde beş vergilendirme dönemi gelir vergisinden müstesnadır. İstisna, okulların faaliyete geçtiği vergilendirme döneminden itibaren başlar."

"8. Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okulları ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlar, ilgili Bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde beş vergilendirme dönemi kurumlar vergisinden müstesnadır. İstisna, okulların faaliyete geçtiği vergilendirme döneminden itibaren başlar."

Ayrıca, 5228 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesinde; "1/1/2004 tarihinden önce faaliyete geçen özel kreşler, anaokulları ve meslek teknik okulları ile kalkınmada öncelikli yörelerde açılan özel okullarla ilgili olarak, 8/6/1965 tarihli ve 625 sayılı Özel Eğitim Kurumları Kanununun 3 üncü maddesinin bu Kanunla değiştirilmeden önceki hükmü uygulanır. Bu işletmelerden elde edilen kazançlar hakkında Gelir Vergisi Kanununun 20 nci maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bent hükümleri uygulanmaz." hükmü yer almaktadır.

Bu düzenlemelere göre eğitim ve öğretim işletmelerinden elde edilen kazançlar ile rehabilitasyon merkezlerinden elde edilen kazançlara, aşağıda yer alan açıklamalar çerçevesinde istisna uygulanacaktır.

Eğitim ve öğretim işletmelerine tanınan kazanç istisnası, ticari kazanç mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri tarafından 625 sayılı Kanun kapsamında işletilen okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarından elde edilen kazançlara uygulanacaktır.

Ayrıca, kurumlar vergisi mükellefleri için Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlara da istisna uygulanacaktır.

İstisna kapsamında yer alan;

- Okul Öncesi Eğitim Okulu, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 19, 20 ve 21 inci maddelerine göre kurulan ve mecburi ilköğretim çağına gelmemiş çocukların eğitimini sağlayan okulları,

- İlköğretim Okulu, 1739 sayılı Kanunun 22-25 inci maddelerinde belirtilen ve 6-14 yaşlarındaki çocukların eğitim ve öğretimini sağlayan okulları,

- Orta Öğretim Okulları, 1739 sayılı Kanunun 26-30 uncu maddelerinde belirtilen ilköğretime dayalı, en az üç yıllık öğrenim veren genel, mesleki ve teknik öğretim okullarını,

- Özel Eğitim Okulları, engelliler için açılan okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim okullarını,

Kapsamaktadır.