KAZAİ TEBLİGAT YAPILMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR (Mali Hukuk Sayı: 167, Eylül-Ekim 2013)

1. GİRİŞ

Tebligat hükümleri 7201 sayılı Tebligat Kanunu ile düzenlenmiştir. Bununla birlikte, ikincil mevzuat olarak, 20/08/1959 tarihli Tebligat Tüzüğü ile 25/01/2012 tarih ve 28184 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve Tebligat Kanununun uygulanmasına ilişkin usûl ve esasları içeren “Tebligat Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik” de yürürlüktedir. Çalışmanın konusunu oluşturan kazai tebligat; adli, idari ve askerî kaza mercilerince yapılacak tebligatı ifade etmektedir.

2. KAZAİ TEBLİGAT

Tebligat Kanunu ve ilgili Yönetmelik; yargı mercileri, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I) sayılı cetvelde yer alan genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, (II) sayılı cetvelde yer alan özel bütçeli idareler, (III) sayılı cetvelde yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumlar, (IV) sayılı cetvelde yer alan sosyal güvenlik kurumları ile il özel idareleri, belediyeler, köy hükmî şahsiyetleri, barolar ve noterler tarafından yapılacak tüm tebligat işlemlerini kapsamaktadır.

Yukarıda sayılan merciler tarafından yapılacak tüm tebliğler, Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü (PTT) veya memur vasıtasıyla yapılır.

Adli, idari ve askerî kaza mercilerince yapılacak tebligat işleri, kazai tebligat işlemlerini kapsar ve bu işlemlerde söz konusu Yönetmelik hükümleri geçerlidir.

Kazai tebligatta; adli, idari ve askerî yargı yerleriyle diğer adalet daireleri, resen veya talep halinde, işin mahiyetine göre, memurları vasıtasıyla tebligat yapılmasına karar verebilirler.

Kazai tebligat işlemlerinin sağlıklı yürütülebilmesi açısından adres değişikliğinin bildirilmesi zorunludur. Muhataba veya adresinde onun yerine tebellüğ edebilecek birine tebligat yapılmasından veya tebliğ imkânsızlığı, tebellüğden kaçınma ve adres kayıt sistemindeki adreste bulunamama hallerinde işlem yapılmasından sonra muhatap bu adresini değiştirirse, yeni adresini hemen tebliği yaptırmış olan kaza merciine bildirmek zorundadır. Bu takdirde bundan sonraki tebliğler, bildirilen yeni adrese yapılır.

Adresini değiştiren kişi yenisini bildirmediği ve adres kayıt sisteminde yerleşim yeri adresi de tespit edilemediği takdirde, adres araştırması yapılmasına gerek kalmaksızın Yönetmelik ekinde yer alan tebliğ evrakının bir nüshası eski adresin kapısına asılır ve asılma tarihi tebliğ tarihi sayılır. Bundan sonra eski adrese çıkarılan tebliğler muhataba yapılmış sayılır. Daha önce tebligat yapılmamış olsa bile, tüzel kişiler bakımından ana statü, sicil, tüzük ve kuruluş senedi gibi resmî kayıtlardaki adresleri esas alınır ve bu madde hükümleri uygulanır. Daha önce yurt dışındaki adresine tebligat yapılmış Türk vatandaşı, yurt dışı adresini değiştirir ve bunu tebliği çıkaran mercie bildirmez, adres kayıt sisteminden de yerleşim yeri adresi tespit edilemezse, bu kişinin yurt dışında daha önce tebligat yapılan adresine Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğunca gönderilen bildirimin adrese ulaştığının belgelendiği tarihten itibaren otuz gün sonra tebligat yapılmış sayılır. (Bu noktada özel olarak şu hususları belirtmek gerekir; yabancı ülkede kendisine tebligat yapılacak kişi, Türk vatandaşı olduğu takdirde tebligat, o yerdeki Türkiye siyasi memuru veya konsolosu vasıtasıyla da yapılabilir. Bu halde tebligatı Türkiye siyasi memuru veya konsolosu ya da bunların görevlendirecekleri bir memur yapar. Tebliğin konusu ile hangi merci tarafından çıkarıldığı bilgilerinin yer aldığı ve otuz gün içinde başvurulmadığı takdirde tebliğin yapılmış sayılacağı ihtarını içeren bildirim, muhataba o ülkenin mevzuatının izin verdiği yöntemle gönderilir. Bildirimin o ülkenin mevzuatına göre muhataba tebliğ edildiği belgelendirildiğinde, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğuna başvurulmadığı takdirde tebligat otuzuncu günün bitiminde yapılmış sayılır.)

Celse esnasında veya kalemde tebligat yapılacaksa farklı bir usul uygulanır. Celse esnasında veya kalemde soruşturmaya, davaya ya da takibe ait evrakın; taraflara, ilgili üçüncü kişilere, katılana, vekillere veya kanuni temsilcilere tutanağa geçirilmek suretiyle veya imza karşılığında, tebliğ konusu belirtilerek tevdii, tebliğ hükmündedir. Bu durumda ayrıca tebliğ mazbatası düzenlenmesi gerekmez ve masraf da alınmaz.

Avukat kâtiplerine ve stajyerlerine tebligat yapılması açısından; celse esnasında kazaî merci tarafından, sıfatları usulen tespit edilen avukat kâtiplerine ve stajyerlerine bir sonraki celse gün ve saatinin bildirilmesi, avukata tebliğ hükmündedir. Vekil vasıtasıyla takip edilen davalarda ise vekil, makbuz karşılığında diğer vekile tebligat yapabilir. Avukat katipleri ve stajyerleri ile vekil vasıtasıyla takip edilen davalarda vekillerin birbirlerine yaptıkları tebligatlarda ayrıca tebliğ mazbatası tanzim edilmez.

Belirtelim ki, muhatap adına kendilerine tebliğ yapılabilecek kişilerin, o davada hasım olarak ilgileri varsa, muhatap adına kendilerine tebligat yapılamaz. Ayrıca Tebliğe dair kararlar, daha önce belirlenmiş celse günü beklenmeden verilir.

Cumhuriyet başsavcılığına yapılacak tebligat, tebliğ olunacak evrak aslının gösterilmesi ya da elektronik ortamda gönderilmesi suretiyle yapılır. Tebligatın belgelendirilmesi için, elektronik ortamda güvenli elektronik imzalı olarak gönderilen evrak hariç olmak üzere Cumhuriyet savcısı tarafından evrak aslına “Görüldü” ibaresi yazılarak imzalanır. Şu kadar ki, bu tebliğ bir sürenin başlangıcına esas olacaksa, Cumhuriyet savcısı evrakın gösterildiği günü de evrak aslına yazar ve imzalar.

Askerî kaza makam ve mercilerince askeri şahıslara yapılacak tebligat, yazılı bir emirle ifa olunur ve tebellüğ ilmühaberi, tebligatı talep veya emreden makam veya mercie gönderilir. Tebellüğ ilmühaberinin;

• Tebliği çıkaran merciin adını,
• Tebliği talep veya emreden makam veya merciin adını,
• Tebliğ olunan şahsın, adını, soyadını ve künyesini,
• Tebliğin konusunu,
• Tebliğin nerede yapıldığını, tarihi ve saatini,
• Tebliğ ve tebellüğ eden şahısların imzalarını,

       içermesi gerekir.

III. SONUÇ

Yargısal tebligat da denilen kazai tebligat,  adli, idari ve askerî kaza mercilerince yapılacak tebligatı kapsamaktadır. Kazai tebligata ilişkin usul ve esasların layıkıyla yerine getirilebilmesi için yukarıda ayrıntıları açıklandığı üzere, celse esnasında veya kalemde tebligat, avukat kâtiplerine ve stajyerlerine tebligat, vekillerin birbirlerine tebligat yapması, tebellüğ edecek şahsın hasım olması, yargı yerlerinde memur vasıtasıyla tebliğ, Cumhuriyet Başsavcılığına tebligat ve askerî kazada tebligat usullerinin bilinmesi gerekir.