Engelli (Özürlü) Vatandaşların Kamu Görevine, Memurluğa Alınması ve Alınma Şartları

Sosyal Güvenlik - Personel Harcama ve Sözleşme Hukuku
Engelli (Özürlü) Vatandaşların Kamu Görevine, Memurluğa Alınması ve Alınma Şartları
Özeti :

Bu yazımızda, kamu kurum ve kuruluşlarına özürlü memur alımına ilişkin temel ilkelerin ne olduğu üzerinde durulacak ve yasal düzenlemelerde yapılan değişiklikler hakkında bilgi verilecektir.

  İhale ve mali konularda DANIŞMANLIK ve EĞİTİM talepleriniz için iletişime geçmek üzere lütfen TIKLAYINIZ

ÖZÜRLÜLERİN DEVLET MEMURLUĞUNA ALINMA ŞARTLARI (Mali Hukuk Sayı: 166, Temmuz-Ağustos 2013)

 

I- GİRİŞ

Kamu kurum ve kuruluşlarının özürlü memur çalıştırma yükümlülüğü vardır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53. maddesine göre, kurum ve kuruluşlar bu Kanuna göre çalıştırdıkları personele ait kadrolarda % 3 oranında özürlü çalıştırmak zorundadır. % 3’ün hesaplanmasında ilgili kurum veya kuruluşun (yurtdışı teşkilat hariç) toplam dolu kadro sayısı dikkate alınır.

Bu amaçla, Devlet memurluğuna atanacak özürlülerin alımına ilişkin olarak özür grupları ve eğitim durumları itibarıyla yapılacak merkezi sınav ve kura usulüne, merkezi sınav ve kura sonucuna göre yerleştirme işlemine, özürlülerin hangi işlerde çalıştırılacakları ile istihdamlarının takip ve denetimine, istatistiki bilgilerin temini ve tutulması ile ilgili diğer hususlara ilişkin esas ve usulleri belirlemek üzere, 03/10/2011 tarih ve 28073 sayılı Resmi Gazete’de “Özürlülerin Devlet Memurluğuna Alınma Şartları İle Yapılacak Merkezi Sınav ve Kura Usulü Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır. Yönetmeliğe göre özürlü, doğuştan veya sonradan; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yetenekleri bakımından özür oranının yüzde kırk veya üzerinde olduğunu sağlık kurulu raporu ile belgeleyenleri kapsar.

 

II- ÖZÜRLÜ ALIMINA İLİŞKİN TEMEL İLKELER

Özürlülerin Devlet Memurluğuna Alınma Şartları İle Yapılacak Merkezi Sınav ve Kura Usulü Hakkında Yönetmelik,

a) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun eki (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kurumlar ile döner sermayeli kuruluşlar, kanunlarla kurulan fonlar ve kefalet sandıklarına,

b) İl özel idareleri ve belediyeler, il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı müessese, işletme ve döner sermayeli kuruluşlara,

c) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre Devlet memuru istihdam eden diğer kamu kuruluşlarına,

Devlet memuru olarak atanacak özürlüler hakkında uygulanır.

Özürlülerin devlet memurluğuna atanmaları sınavla olur. Özürlüler için sınavlar, ilk defa Devlet memuru olarak atanacaklar için açılan sınavlardan ayrı zamanlı olarak, özürlü kontenjanı açığı bulunduğu sürece özür grupları ve eğitim durumları itibarıyla sınav sorusu hazırlanmak ve ulaşılabilirliklerini sağlamak suretiyle merkezi olarak yapılır veya yaptırılır. Yönetmeliğin getirdiği en önemli yenilik tüm Türkiye için merkezi olarak yapılacak “Özürlü Memur Seçme Sınavı (ÖMSS)” düzenlenmesinin kararlaştırılmış olmasıdır.

Özürlü personel çalıştırma yükümlüğünün yerine getirilmesinin takip ve denetimi ile özürlülerin Devlet memurluğuna yerleştirilmesinden Devlet Personel Başkanlığı sorumludur. Anılan Yönetmeliğe göre Başkanlık, Yönetmelikte yer verilen esas ve usullere göre özürlü memur alımı amacıyla ÖMSS’yi yapar ve/veya kura usulünü sonuçlandırır, ÖMSS ve/veya kura sonuçlarına göre yerleştirmeyi yapar ya da belirtilen hususları Devlet Personel Başkanlığı adına yapacak Merkezi belirler. Özürlü açığı bulunan kamu kurum ve kuruluşları bir sonraki yıl için alım yapacakları özürlülere ilişkin taleplerini her yılın Ekim ayının sonuna kadar Devlet Personel Başkanlığına bildirmek zorundadır. Devlet Personel Başkanlığı kurum ve kuruluşların bildirimi üzerine, özürlü kontenjanlarına yerleştirme yapabilir veya yaptırabilir.

ÖMSS, ortaöğretim, ön lisans veya lisans düzeyinde eğitim veren kurumlardan mezun veya ÖMSS'nin yapıldığı yıl itibarıyla mezun olabilecek durumda olan özürlüler için eğitim durumları ve özür grupları itibarıyla sınav sorusu hazırlanması, değerlendirilmesi ile özürlülerin bu sınavlarda ulaşabilirlik şartları oluşturularak yapılır. Yönetmeliğin ilk halinde ÖMSS’ye girebilecek özürlülerin mezun durumda olması gerektiği hüküm altına alınmış iken, 22/02/2012 tarih ve 28212 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile Yönetmelikte değişiklik yapılmış ve “veya ÖMSS'nin yapıldığı yıl itibarıyla mezun olabilecek durumda” ibaresi eklenerek, mezun olabilecek durumda olanlarında sınava girebilmeleri sağlanmıştır.

Yönetmelikle getirilen kura sistemi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 41. maddesine göre Devlet memuru olabilmek için aranan asgari eğitim şartını haiz eğitim veren kurumlardan mezun veya mezun olabilecek durumda  olan özürlülerden kamu kurum ve kuruluşlarına tercihlerine göre yerleştirileceklerin tespiti amacıyla noter huzurunda yapılır. Kura çekimini, kura için başvuruda bulunan adaylar da izleyebilir.

Ayrıca kamu kurum ve kuruluşları, kanunlarda ya da kanunların bu konuya dair düzenleme yetkisi öngördüğü tüzük ve yönetmeliklerde yer alan özel hükümler haricinde, yerleştirme yapılmasını talep edecekleri kadrolar için üst yaş sınırı tespit edemez. Yerleştirme sonuçlarına göre özürlülerin Devlet memuru kadrolarına atanmaları ilgili kamu kurum veya kuruluşunca yapılır. Bununla birlikte, ÖMSS’de istekleri halinde özürlülere özür grubuna uygun refakatçi temin edilir.

22/02/2012 tarihli değişiklikle özürlü alımına ilişkin temel ilkelere bir bent daha eklenmiştir. Buna göre; adaylarda, yerleştirme işlemine son başvuru tarihi itibarıyla ilgili eğitim kurumlarından mezun olma şartı aranır.

Diğer taraftan, kamu kurum ve kuruluşlarına tercihlerine göre yerleştirilecek özürlülerin tespiti amacıyla yapılacak ÖMSS ve kuranın içeriğine, eğitim durumu ve özür grupları itibarıyla ÖMSS’nin yapılacağı yer ve zamana, ÖMSS ve kuranın duyurulmasına, ÖMSS’de eğitim durumları ve özür grupları itibarıyla yer alacak konular ile testlere ve bunların ağırlıklarına, puan türleri ve hesaplama yöntemine, özür grupları itibarıyla öngörülecek sınav sürelerine, uygun refakatçi temin edilmesine, adayların ÖMSS ve kuraya başvurusuna, tercih sayılarına, ÖMSS’de alınan puanlara ve kuraya ilişkin olarak yapacağı tercihlere göre yerleştirilmesine, yerleştirme sonuçlarının adaylara ve kurumlara bildirilmesine ilişkin esas ve usuller, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının görüşü alınarak Devlet Personel Başkanlığınca, söz konusu hususların Başkanlık adına merkezi sınav ve kura işlemlerini sonuçlandıran ve bu sonuçlara göre yerleştirmeyi gerçekleştiren kurum veya kuruluşça yaptırılması halinde ise mezkûr Bakanlığın görüşü alınarak Başkanlık ve Merkezce (kurum/kuruluş) müştereken belirlenir.

 

III. SONUÇ

657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre, kurum ve kuruluşlar çalıştırdıkları personele ait kadrolarda % 3 oranında özürlü çalıştırmak zorundadırlar. Bu hükmün ikincil düzenlemesini yapmak üzere yayımlanan Özürlülerin Devlet Memurluğuna Alınma Şartları İle Yapılacak Merkezi Sınav ve Kura Usulü Hakkında Yönetmelik, Devlet memurluğuna atanacak özürlülerin alımına ilişkin olarak özür grupları ve eğitim durumları itibarıyla yapılacak merkezi sınav ve kura usulüne, merkezi sınav ve kura sonucuna göre yerleştirme işlemine, özürlülerin hangi işlerde çalıştırılacakları ile istihdamlarının takip ve denetimine, istatistikî bilgilerin temini ve tutulması ile ilgili diğer hususlara ilişkin esas ve usulleri belirlemiştir. Yönetmeliğin getirdiği en önemli yenilik tüm Türkiye için merkezi olarak yapılacak olan ÖMSS dir. 2012 Özürlü Memur Seçme Sınavı (2012-ÖMSS) 29 Nisan 2012 Pazar günü 81 il merkezinde gerçekleştirilmiştir. ÖMSS iki yıl süreyle geçerli olacaktır. ÖMSS’ye girerek Devlet memurluğuna atanmak isteyenlerin Yönetmelikçe belirlenen özürlü alımına ilişkin temel ilkeleri bilmeleri gerekmektedir.