BELEDİYE ŞİRKETLERİNDE İHALELERE KATILMAKTAN YASAKLAMA KARARINI KİM VERİR?

Belediye şirketleri 4734 sayılı Kanuna tabi idarelerdir. Söz konusu şirketler hem 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendine göre hem de diğer istisna maddelerine göre alım yapabilmektedirler.  4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin son fıkrası, “ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç bu Kanuna tâbi değildir.” hükmünü haizdir. Bu itibarla istisna kapsamında yapılan işlerde Kanunun dördüncü kısmında yer alan  “Yasaklar ve ceza sorumluluğu” maddelerine tabidir.

Buna göre, istisna kapsamında yapılan alımlarda da Kanunun dördüncü kısmında yer alan;

• İhalelere katılmaktan yasaklama, (m. 58)
• İsteklilerin ceza sorumluluğu, (m. 59)
• Görevlilerin ceza sorumluluğu, (m. 60)
• Bilgi ve belgeleri açıklama yasağı, (m. 61)

maddeleri uygulanacaktır.

Belediye şirketlerince hem 4734 sayılı Kanuna tabi ihalelerde hem de aynı Kanunun istisna maddelerine göre gerçekleştirilen alımlarda ihaleye katılmaktan yasaklama kararı verilmesi mümkündür. Uygulamada bu kararı kimin vereceği tereddüt konusu olmaktadır.

4734 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin birinci fıkrasında, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerin anılan Kanun kapsamında gerçekleştirdikleri ihalelerinde yasak fiil ve davranışlarda bulundukları tespit edilenler ile üzerine ihale bırakıldığı halde mücbir sebep halleri dışında usulüne göre sözleşme yapmayanlar hakkında ihalelere katılmaktan yasaklama kararının İçişleri Bakanlığınca verileceği hüküm altına alınmıştır.

Benzer şekilde, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 26 ncı maddesinin birinci fıkrasında ise il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerin sözleşme aşamasında anılan Kanunun 25 inci maddesinde belirtilen fiil ve davranışta bulundukları tespit edilenler hakkında ihalelere katılmaktan yasaklama kararının yine İçişleri Bakanlığı tarafından verileceği hüküm altına alınmıştır.

Görüleceği üzere 4734 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin birinci fıkrasında ihalelere katılma yasağının hangi makam tarafından verileceğine ilişkin olarak "Katılma yasakları, ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili veya bağlı bulunulan bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde ise İçişleri Bakanlığı tarafından verilir. " şeklinde hükme bağlandığı buna karşılık Kanun kapsamında yer alan kurum ve kuruluşların sayıldığı 2 nci maddesinin (d) bendinde "(a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler" ayrı ayrı ifade edilirken, 58 inci maddesinin aktarılan hükmünde "birlik, müessese ve işletme" ifadelerinden sonra "şirket" ifadesine yer verilmediği görülmektedir.

Ayrıca 4734 sayılı 58 inci maddesinin birinci fıkrasında "Katılma yasakları, ... herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri" tarafından verileceği hükmü yer almaktadır.

Bu itibarla belediye şirketlerince gerçekleştirilen alımlarda ihaleye katılmaktan yasaklama kararının İçişleri Bakanlığı tarafından değil ihale yetkilisi tarafından verilmesi gerekmektedir.