ANAHTAR TESLİMİ GÖTÜRÜ BEDELLİ YAPIM İŞLERİ İHALELERİNDE METRAJLARA İLİŞKİN DEĞERLENDDİRME NASIL YAPILMALIDIR? (Mali Hukuk Sayı: 173, Eylül-Ekim 2014)

1. Giriş

Metraj (ölçümleme), bir yapıyı meydana getiren elemanların ayrı ayrı ölçülerek; uzunlukların metre, alanların m², hacimlerin m³ ve ağırlıkların ton olarak miktarının bulunmasıdır.

Teklif birim fiyatlı yapım işlerinde metrajlar, ihale dokümanı kapsamında verilen birim fiyat cetvelinde yer almakta olup, istekliler tarafından bu metrajlar üzerinden teklif verilmesi zorunludur. Teklif birim fiyatlı işlerde ihale dokümanı kapsamında verilen metrajların isteklilerce değiştirilmesi doğrudan değerlendirme dışı bırakma sebebidir.

Anahtar teslimi götürü bedelli yapım işlerinde ise durum farklıdır. Anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen işlerde, işin her türlü ayrıntısının belirtildiği uygulama projesi, ihale dokümanı kapsamında verilmektedir. İstekliler de uygulama projesini esas alarak metrajları kendileri hesaplamakta ve buna göre teklif oluşturmaktadır. Aşırı düşük teklif açıklaması istenilecek yapım işleri ihalelerinde, aşırı düşük teklif sahibi olarak belirlenen isteklilerin açıklamaları kapsamında hesap cetveli adı altında hesapladıkları metrajları sunması gerekmektedir.

2. İdarenin metrajlarıyla isteklinin metrajlarının örtüşmemesi durumu

Anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen işlerde iş gruplarına göre teklif verilmekte ve ödemeler pursantaj oranlarına göre yapılmakta olup, birim miktarlara göre bir ödemenin yapılması söz konusu değildir. Öte yandan, yüklenicinin işi her daim projesine ve ihale dokümanına uygun şekilde teslim etme zorunluluğu bulunmaktadır. Bu çerçevede, anahtar teslimi götürü bedelli yapım işlerinde gerek isteklilerin kendi metraj hesaplamalarının gerekse idarenin metrajları ile isteklilerin metrajlarının birebir örtüşmesi beklenmemelidir. Ancak bu durum,istekli tarafından hesaplanmış metrajların idarenin metrajlarından ciddi sapmalar gösterebileceği anlamına gelmemektedir. Başka bir ifadeyle,isteklinin metrajlarıyla idarenin metrajları arasında sadece makul ve kabul edilebilir farklılıkların söz konusu olması gerekmektedir.^[1]  Bu noktada, makul ve kabul edilebilir metraj farkını belirleyebilmek için bir orandan bahsedilip bahsedilemeyeceği açıklığa kavuşturulmalıdır. Kamu İhale Kurulu istikrarlı bir şekilde %10’a kadar olan eksi metraj farklılıklarını makul ve kabul edilebilir görmekte, %10’u aşan eksi metraj farklılıklarını ise makul ve kabul edilebilir görmemekte ve bu durumda olan isteklilerin aşırı düşük açıklamalarının uygun olmadığı sonucuna ulaşmaktadır.^[2]

Kamu İhale Kurulu’nun aşağıda yer alan kararları da bu yöndedir.

...

3. İsteklinin bazı metrajlarının idarenin metrajlarından yüksek olması durumu

Aşırı düşük teklif sahibi isteklinin metrajları, bazı kalemlerde idarenin metrajlarından %10’u aşan veya aşmayan oranda düşükken, bazı kalemlerde fazla olabilir. Bu durum, isteklilerce hesaplanan miktarlar ile idarece hesaplanan miktarlar arasındaki farkın oranına bakılarak değil de, açıklama istenilen tüm iş kalemlerine ilişkin miktar farklılıklarının toplam teklif bedeli üzerindeki etkisi dikkate alınarak değerlendirme yapılıp yapılamayacağı sorusunun cevaplandırılmasını gerektirmektedir. Kamu İhale Kurulu bu tür bir değerlendirme yapılmasına cevaz vermemektedir. Başka bir anlatımla, Kamu İhale Kurulu eksi farkları ve artı farkları bir arada değerlendirmek suretiyle bir sonuca ulaşılmasını uygun görmemektedir. Kamu İhale Kurulu’nun bu tür bir yaklaşımı uygun görmemesinde ise her ihalede uygulanabilir standart ve objektif bir yöntem belirleme düşüncesi etkili olmuştur. Bu tür bir yaklaşımın savunabilir tarafları olmakla birlikte, bu yaklaşım özellikle çok sayıda iş kalemi barındıran ihalelerdeKamu İhale Kurulu tarafından uygulanagelen %10 kuralına aykırı şekilde birkaç iş kalemine ilişkin eksik metraj sunmuş aşırı düşük teklif sahipleri bağlamında hakkaniyete aykırı ağır sonuçlar doğurabilecektir.

4. İsteklinin sunduğu metrajların birinci ve ikinci açıklamada farklılık göstermesi

İdare tarafından yaklaşık maliyet aşamasında iş kalemi ve analizlerin aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere Kamu İhale Genel Tebliğinin38.1. maddesinde açıklandığı şekilde hazırlanması gerekmektedir.Kamu İhale Kurulu, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesine yönelik itirazenşikayet başvurularında, öncelikle aşırı düşük teklif açıklama yazısı ekinde Genel Tebliğin 45.1.2. maddesi uyarınca yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri ile açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin belirtilip belirtilmediğini incelemektedir. Kamu İhale Kurulu sorgulama yazısı ekinde bu bilgilerden herhangi birinin olmadığı durumda ise değerlendirmeye yönelik iddianın esasına girmeksizin idarece yapılan bu usuli hataya ilişkin olarak istikrarlı bir şekilde düzeltici işlem kararı vermektedir. Nitekim ... sayılı kararları bu yöndedir.

Verilen düzeltici işlem kararı sonrasında idarenin gerekli çalışmaları yaparak yaklaşık maliyetin % 80’lik bölümünü oluşturan iş kalemleri ile açıklama istenilmeyecek analiz girdilerini mevzuata uygun olarak belirlemesi ve sorgulama yazısı ekinde bu bilgilere yer vermek suretiyle aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden tekrar açıklama talep etmesi gerekmektedir.              

Bu çerçevede, düzeltici işlem kararı sonrası idare, daha önceden açıklama sunmuş veya sunmamış tüm aşırı düşük teklif sahiplerine düzeltici işlem kararı çerçevesinde mevzuata uygun olarak hazırlanmış yeni bir sorgulama yazısı göndererek tekrar açıklama talep edecektir. Acaba, daha önceki (birinci) açıklama kapsamında sunulan metrajlar yeni (ikinci) açıklama kapsamında değiştirilmiş ise, isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması sırf metrajların değiştirildiğinden bahisle uygun görülmeyecek midir?

Kamu İhale Kurulu ilk yapılan sorgulama ile tekraren yapılan sorgulamayı tamamen bağımsız aşamalar olarak ele almakta ve metrajların değiştirilmiş olmasında bir sakınca görmemektedir. Nitekim Kurulun ... denilmiştir. Yine, Kurulun ... sayılı karar metninde doğrudan yer almamakla birlikte; karşı oylardan anlaşıldığı üzere Kamu İhale Kurulu ilk yapılan aşırı düşük teklif sorgulamasına verilen açıklama ile ikinci sorgulamaya verilecek açıklamanın teklif ile birlikte sunulması zorunlu olmayan unsurlar bakımından tamamen aynı olması zorunluluğunun bulunmadığı görüşündedir. Bu çerçevede Kamu İhale Kurulu, ilk açıklamada verilen hesap cetvelinde yer verilen fiyat ve/veya miktarların, ikinci açıklamada verilen hesap cetvelinde değiştirilerek verilmesini mevzuata aykırı görmemektedir.

5. Sonuç

Anahtar teslimi götürü bedelli işlerine katılacak isteklilerin metraj hesabı noktasında gereken özeni göstermeleri önem arz etmektedir. İsteklilerin teklif hazırlama aşamasında yapabileceği hatalar, Kamu İhale Kurulu’nun idarenin metrajlarının doğru olduğu kabulünden hareketle geliştirdiği %10 kuralı nedeniyle kendileri açısından olumsuz sonuçlara yol açabilecektir.

 İHALE HUKUKUNA İLİŞKİN TÜM SORULARINIZ İÇİN 0535 645 00 20. HEMEN ARAYIN 

^[1]     İdarenin hesapladığı metrajların kesin olarak doğru olduğu kabulü yapılamayacağından, idare ile isteklinin esas aldığı metrajlar arasında ciddi sayılabilecek farklılıklar varsa, istekli idarenin yaklaşık maliyet hesabında kullandığı miktarların hatalı olduğunu, aradaki ciddi farklılığın da bundan kaynaklandığını ispat edebilir. Bu durumda ihale komisyonunda yer alan teknik üyelere önemli görevler düşmektedir.