Fiyat Farkı Sorunlar ve Çözümleri
Sayıştay Uzman Denetçileri Dr. Ferhat GÜNDÜZ ve Harun KOÇTEPE'nin kaleminden: FİYAT FARKLARI SORUNLAR ve ÇÖZÜMLERİ 2. BASKIYA ÖNSÖZ 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu hükümlerine göre imza edilen sözleşmelerin yürütülmesi aşamasında karşılaşılan sorunların başında fiyat farkı gelmektedir. 2008 yılı Mart ayında yayımlanan “Fiyat Farkı Sorunlar ve Çözümleri” adlı kitabımızda fiyat farkı uygulamaları geniş bir şekilde ele alınmış ve olası sorunlara işaret edilmişti. Eski Fiyat Farkı Kararnameleri yürürlükten kaldırılmış ve 29.11.2013 tarihi itibarıyla yeni Kararnameler yürürlüğe girmiştir. Yeni Kararnamelerin uygulama süreçlerine yönelik olarak önemli sorunların olduğu ve tereddütlerin yaşandığı gözlemlenmiş, önceki kitabımızdan elde ettiğimiz bilgi ve tecrübelerle kitabımızın yeni baskısı hazırlanmıştır. Kitabın yazım sürecinde incelenen ihale dokümanları ve Kamu İhale Kurulu Kararları fiyat farkı uygulamalarında ciddi sorunlarla karşılaşılacağını göstermektedir. İdarelerin doğru fiyat farkı hesabı için neler yapmaları gerektiği kitapta örnekleri ile ele alınmaktadır. Kitap dört ana bölümden oluşmakta olup, ihale türleri bazında fiyat farkı uygulamaları ele alınmış, son bölümde de ortak konulara yer verilmiştir. Yargı kararları, görüşler ve Kamu İhale Kurulu Kararları ile zenginleştirilmiş kitabın okuyuculara faydalı olacağı ümidini taşımaktayız. Kitabın oluşmasında emeği geçen herkese teşekkür ederiz. NOT: KİTAP MALİHAKEM SİTESİNE 30.01.2017 tarihi itibarıyla yüklenmiş oyup, size üzerinden de temin edebilirsiniz.
Dr. Ferhat Gündüz - E. Sayıştay Uzman Denetçisi
Mart 2016, 2. Baskı, Lüks Cilt
80 TL (KDV Dahil), Ebat: 16x23,5
Kolay anlaşılması amacıyla kitap şeklinde ayrım yapılmış olup, kitap yapım işleri ile mal ve hizmet alımlarının tamamını kapsamaktadır.
İÇİNDEKİLER
YAPIM İŞLERİ FİYAT FARKI UYGULAMALARI (1. KİTAP). 2
- Amaç ve Kapsam (Madde: 1, 2, 3). 2
1.1. İstisna ve Doğrudan Temin Kapsamında Yapılan İşler. 4
1.2. Bedeli Yabancı Para Birimi Cinsinden Belirlenen Sözleşmeler. 8
- Tanımlar (Madde: 4). 9
2.1. Temel ve Güncel Endeks. 10
- Fiyat Farkı Hesabı (Madde: 5). 11
3.1. Formülün Kurgusu. 14
3.1.1. Formüldeki (Pn-1) Neyi İfade Etmektedir?. 15
3.1.2. Pn Hesabında Virgülden Sonra Kaç Basamak Dikkate Alınacaktır?. 15
3.2. Sabit Katsayıların Tespiti 15
3.2.1. Sabit Katsayıların Değişmezliği İlkesi 16
3.2.2. Sabit Katsayıların Bire (1.00) Eşit Olacak Şekilde Belirlenmemesi 18
3.3. Fiyat Farkı Hesabına Esas Alınacak Endeksler. 21
3.3.1. Go, Gn (İhale konusu yapım işi kapsamında yer alan diğer malzemeler) İçin Endeks Belirleme 25
3.4. Aynı Sözleşmede Uygulanmak Üzere Farklı Katsayı ve Endeks Belirleme. 26
3.4.1. İmalatın Farklı Aşamalarında Uygulanmak Üzere Farklı Endeksler Belirleme 26
3.4.2. Sabit Katsayıların Her Biri İçin Aynı Anda Birden Fazla Endeks Belirleme 27
3.4.3. İşin Farklı Bölümleri/Aşamaları İçin Farklı Katsayılar Belirleme. 28
- Uygulama Esasları (Madde: 6). 32
4.1. İdari Şartname ve Sözleşmeye Hüküm Koyma Zorunluluğu. 32
4.2. Sözleşmede Yer Alan Fiyat Farkı Hükümlerinin Değiştirilemeyeceği İlkesi 36
4.4. Fiyat Farklarının Sözleşme Bedelini Değiştirmemesi ve Sonuçları 43
4.5. Avans Verilen İşlerde Fiyat Farkı Hesabı 43
4.6. Uygulama Ayı Rayiçlerine Göre Tespit Edilen Yeni Birim Fiyatlar İçin Fiyat Farkı Hesabı 45
4.6.1. Fiyat Farkı Hesaplanması Öngörülmeyen İşler de (Pn) Uygulaması 48
4.6.2. “İhale İndirimi” Uygulanan Yeni Birim Fiyat (Pn)’e Bölünecek midir?. 49
4.7. İmalat Miktarında Artış veya Azalış Olması Halinde Fiyat Farkı Hesabı 50
4.8. Cezalı Çalışılan İşlerde Fiyat Farkı 50
4.9. Geçici Kabul Noksanları ile Kesin Hesabı Yapılmayan İmalatlar İçin Fiyat Farkı Uygulaması 52
4.10. Özel Tüketim Vergisinin Değişmesi Halinde Fiyat Farkı Hesabı 53
4.10.1. Kamu İhale Kurulunun Düzenleyici Kurul Kararına Göre Fiyat Farkı Hesabı 54
4.10.2. Düzenleyici Kurul Kararının Eleştirisi 58
4.10.3. Olması Gereken Uygulama. 61
- İş Programı ve Ödenek Dilimi (Madde: 7). 64
5.1. Fiyat Farkı Hesabına Esas Alınacak Temel ve Güncel Endeksler ile Fiyat Farkı Hesabında İş Programına Uygunluk 64
5.1.1. Temel ve Güncel Endeksler. 64
5.1.2. Fiyat Farkı Hesabında İş Programına Uygunluk. 65
5.2. Yüklenicinin Kusuru Nedeniyle İş Programının Gerisinde Kalınması 65
5.3. Yüklenicinin İş Programına Nazaran Daha Fazla İş Yapması 69
5.4. Süre Uzatımı Halinde Fiyat Farkı Hesabı 73
- Fiyat Farkı Hesaplanması Öngörülmeyen İşlerde Süre Uzatımı Verilmesi Halinde Fiyat Farkı Uygulaması (Madde: 9) 74
- Sabit Katsayı veya Endeks Belirlenmeyen İşlerde Fiyat Farkı 81
HİZMET ALIMLARI FİYAT FARKI UYGULAMALARI (2. KİTAP). 84
- Amaç ve Kapsam (Madde: 1, 2 ve 3). 84
1.1. Kararnamenin Dayanağı 85
1.2. Fiyat Farkı Hesabı Yapılacak Hizmetlerin Kapsamı 85
1.2.1. 4735 sayılı Kanun Kapsamında İmza Edilen Hizmet Sözleşmeleri 86
1.2.2. İstisna ve Doğrudan Temin Kapsamında Sözleşme İmzalanan Hizmet Alımları 89
- Tanımlar (Madde: 4). 93
- Fiyat Farkı Hesabı (Madde: 5). 99
3.1. Fiyat Farkı Formülü Belirlenen Hizmetler. 99
3.1.1. Fiyat Farkı Formülünün Temel Mantığı Nedir?. 99
3.1.2. Fiyat Farkı Formülü Girdilerinin Açıklanması 101
3.2. Fiyat Farkı Verileceği Belirtilen Ancak Katsayı Belirlenmeyen İşlerde Fiyat Farkı 104
3.3. Fiyat Farkı Katsayılarının Temsil Etme Özelliği Nedir? Nasıl Uygulanır?. 109
3.4. Fiyat Farkı Katsayıları Toplamı 1’den Küçük veya Büyük Belirlenirse Nasıl Hareket Edilir? 113
3.5. Fiyat Farkı Hesabı İçin Katsayılara Yer Verilmesi Yeterli midir?. 115
3.5.1. Katsayılara Dayalı Fiyat Farkı Hesabında Endeks Belirlenmemesi Halinde Hesaplama Nasıl Yapılır? 117
3.5.2. Fiyat Farkı Formülündeki Endekslerin Belirlenmesi 119
3.5.3. İdarelerce Birden Fazla Endeks Belirlemesi Yapılabilir mi?. 123
3.5.4. Belirlenen Endekslerin Değiştirilmesi Halinde Nasıl Hareket Edilir?. 124
3.6. Teşhis ve Tedaviye Yönelik Hizmetler ile Elektronik ve Haberleşme Hizmetlerinde Formüle ve Katsayıya Yer Verilmemesi Halinde Nasıl Hareket Edilecektir?. 125
3.7. Haftalık Çalışma Saatinin Tamamı İdarede Geçmesine Rağmen a2 Katsayısı Belirlenen İhalelerde Fiyat Farkı 126
- İşçilik Maliyetlerindeki Değişiklik (Madde: 6). 132
4.1. Personel Çalıştırılmasına Dayalı İşlerde Fiyat Farkı Hesabı Brüt Maliyet Üzerine Kurulmuştur 135
4.2. Personel Sayısına Yer Verilen ve Tamamen İdare İçin Çalışılan Hizmetlerde Fiyat Farkı Hesabı Zorunlu Hale Gelmiştir 138
4.3. Personel Sayısına Yer Verilen Ancak Ücret Belirlemesi Yapılmayan İhalelerde Fiyat Farkı Hesabı 141
4.4. a1 ve a2 Katsayılarının Mahiyeti Değişmiş ve Vasıflı ve Vasıfsız Personel Ayrımı Kalkmıştır 142
4.5. Asgari Ücretin Üzerinde Ödeme Öngörülen Personel İçin Fiyat Farkı Hesabı Değişmiştir 143
4.6. 2016 Yılı Asgari Ücretin Hizmet İhalelerine Etkisi 145
4.6.1. Yeni İhalelerde İşçi Ücretleri Azaltılabilir mi?. 147
4.6.2. Mevcut Sözleşmelerde Ortaya Çıkan Yük Nasıl Çözüme Kavuşturulur?. 148
4.7. Fazla Mesai Ödemelerinde Fiyat Farkı Hesabı Değişmiştir. 149
4.8. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günü Ödemelerinde Fiyat Farkı Hesabı Değişmiştir 151
4.9. Hazinece Karşılanan Ödemelerin (Teşviklerin) Varlığı Halinde Brüt Maliyet Esas Alınacaktır 152
4.10. Günlük 3,33 TL’lik Hazine Teşvikinin Hizmet İhalelerine Yansıması 154
4.10.1. Teşvikten Yararlanabilmenin Şartları Nelerdir?. 157
4.10.2. Kararnamenin Sadece 5 inci Maddesine Göre Fiyat Farkı Hesabı Yapılan Hizmet Alımlarında Teşvik Hakedişten Kesilmeyecektir. 159
4.10.3. Fiyat Farkı Verilmeyeceği Belirtilen İhalelerde Yükleniciler Bu Teşvikten Yararlanabilir mi? 160
4.10.4. Hakedişten Kesilecek Teşvikler KDV Matrahını Azaltacak mıdır?. 160
4.11. İdarelerce Sağlanan Menfaatler İçin Fiyat Farkı Hesabı Yapılabilir mi?. 161
4.12. Kısa Vadeli Risk Prim Oranlarının Değişmesi Halinde Fiyat Farkı Nasıl Hesaplanır? 162
4.13. 6 ncı Maddeye Göre Fiyat Farkı Verilen Hallerde a1 Katsayısı Belirlenmesi Zorunlu mudur? 163
4.14. 6 ncı Maddeye Göre Fiyat Farkı Hesaplanması Öngörülmeyen Bir İhalede a1 Katsayısına Yer Verilmesinin Anlamı Nedir? 170
4.15. Teklif Mektubu Eki Cetvelde İşçilik Kalemlerine Yer Verilmemesi 6 ncı Maddeye Göre Fiyat Farkı Hesabına Engel midir? 170
4.16. Yemek ve Yol Bedelleri Fiyat Farkı Hesabında Dikkate Alınacak mıdır?. 171
4.17. Emekli Personel Fiyat Farkı Nasıl Hesaplanır?. 173
4.18. Engelli Personel Fiyat Farkı Nasıl Hesaplanır?. 174
4.19. Engelli Personelin Fazla Mesai veya Ulusal Tatil Günleri Ücretinin Fiyat Farkı Hesabına Yansıması 175
4.20. Eksik Gün Halinde Fiyat Farkı Hesabı 176
- Uygulama Esasları (Madde: 7). 177
5.1. Fiyat Farkı Hesabı İçin İhale Dokümanlarına Hüküm Konulması 177
5.1.1. Önceki Kararnamenin İlgili Maddesine Atıf Yapılması Halinde Fiyat Farkı Nasıl Hesap Edilir? 183
5.2. Sözleşmelerde Yer Alan Fiyat Farkına İlişkin Usul ve Esaslar Değiştirilemez. 187
5.3. Fiyat Farkları Hakedişle Birlikte mi Düzenlenmelidir? Geçmişe Yönelik Fiyat Farkı Hesaplanabilir mi? 190
5.4. Personel Sayısının Belli Olduğu Hizmetlerde Fiyat Farkı Zorunluluğu. 192
5.5. Fiyat Farklarının Sözleşme Bedelini Değiştirmemesi ve Sonuçları 196
5.6. Fiyat Farkı Hesabının Tüm Fiyat Artışlarını Kapsaması 196
5.7. Avans Verilen İşlerde Fiyat Farkı Hesabı 197
5.8. Uygulama Ayı Rayiçlerine Göre Tespit Edilen Yeni Birim Fiyatlar İçin Fiyat Farkı Hesabı 199
5.9. Hizmet Miktarında Artış veya Azalış Olması Halinde Fiyat Farkı Hesabı 202
5.10. Cezalı Çalışılan İşlerde Fiyat Farkı 203
5.11. Teşhis ve Tedaviye Yönelik Hizmetlerde Puanların Artırılması veya Azaltılması 204
5.12. Özel Tüketim Vergisinin Değişmesi Halinde Fiyat Farkı Hesabı 208
5.12.1. Kamu İhale Kurulunun Düzenleyici Kurul Kararına Göre Fiyat Farkı Hesabı 209
5.12.2. Düzenleyici Kurul Kararının Eleştirisi 213
5.12.3. Olması Gereken Uygulama. 216
5.13. Fiyat Farkı Verilen Bir İhalede Süre Uzatımı Halinde Fiyat Farkı Uygulaması 218
5.14. İş Programı ve Fiyat Farkı İlişkisi 218
- Fiyat Farkı Hesaplanması Öngörülmeyen İşlerde Süre Uzatımı Halinde Fiyat Farkı Uygulaması (Madde: 8) 221
- Çerçeve Anlaşma İhalelerinde Güncelleme ve Fiyat Farkı (Madde: 9). 224
- Endeks veya Fiyat Belirlenmeyen Hizmet Alımlarında Fiyat Farkı (Madde: 10). 227
- Yürürlük ve Geçiş Hükümleri (Madde: 11, 12 ve Geçici Madde 1). 228
- ÖRNEK FİYAT FARKI HESAPLAMALARI 233
10.1. Kent Temizliği İhalesi Örnek Fiyat Farkı Hesaplaması 233
10.2. Bina Temizlik İhalesi Örnek Fiyat Farkı Hesaplaması 236
MAL ALIMLARI FİYAT FARKI UYGULAMALARI (3. KİTAP). 240
- Amaç ve Kapsam (Madde: 1, 2 ve 3). 240
1.1. İstisna ve Doğrudan Temin Kapsamında Yapılan Alımlar. 244
1.2. Bedeli Yabancı Para Birimi Cinsinden Belirlenen Sözleşmeler. 248
- Tanımlar (Madde: 4). 250
2.1. Akaryakıt 251
2.2. İlaç. 255
2.3. Doğal Gaz ve Elektrik. 255
2.4. Temel Endeks/Fiyat ile Güncel Endeks/Fiyat 257
- Fiyat Farkı Hesabı (Madde: 5). 259
3.1. Formülün Kurgusu. 260
3.2. Fiyat Farkı Hesabında Virgülden Sonra Kaç Basamak Dikkate Alınacaktır?. 261
3.3. Teslim Tarihlerine Dayalı Fiyat Farkı Hesabı 261
- Uygulama Esasları (Madde: 6). 265
4.1. İdari Şartname ve Sözleşmeye Hüküm Koyma Zorunluluğu. 265
4.2. Sözleşmede Yer Alan Fiyat Farkı Hükümlerinin Değiştirilemeyeceği İlkesi 267
4.3. Avans Verilen İşlerde Fiyat Farkı Hesabı 271
4.4. Cezalı Çalışılan İşlerde Fiyat Farkı Uygulaması 272
4.5. Erken Teslimat Yapılan Hallerde Fiyat Farkı Uygulaması 273
4.6. Süre Uzatımı Verilmesi Halinde Fiyat Farkı Uygulaması 273
4.7. ÖTV Artışı Olması Halinde Fiyat Farkı Hesabı 274
4.8. ÖTV Muafiyeti Olan İdarelerce Yapılan Alımlarda Fiyat Farkı Uygulaması 275
4.9. Fiyat Farkı Hesaplanması Öngörülmeyen İşlerde Süre Uzatımı Verilmesi Halinde Fiyat Farkı Uygulaması 276
- Çerçeve Anlaşma İhalelerinde Güncelleme ve Fiyat Farkı (Madde: 8). 280
FİYAT FARKINA İLİŞKİN DİĞER KONULAR.. 284
- Fiyat Farkı ve Teminat Uygulamaları 284
- Fiyat Farkı ve Damga Vergisi Uygulamaları 285
- Sorumluluk ve Fiyat Farkı Hesaplamaları 290
3.1. Gerçekleştirme Görevlilerinin Sorumluluğu. 290
3.2. Harcama Yetkililerinin Sorumluluğu. 292
- İş Deneyim Belgesi Tutarlarına Fiyat Farkı Dahil Edilir mi?. 296
- Toplu İş Sözleşmesinden Kaynaklı Fiyat Farkı Ödemeleri 297
- Fiyat Farkının KDV Karşısındaki Durumu. 299
- Fiyat Farkına Konu Sorunların Sulhen Çözüm Yöntemleri 301
EKLER.. 302
YAPIM İŞLERİNDE UYGULANACAK FİYAT FARKINA İLİŞKİN ESASLAR.. 302
HİZMET ALIMLARINDA UYGULANACAK FİYAT FARKINA İLİŞKİN ESASLAR.. 311
MAL ALIMLARINDA UYGULANACAK FİYAT FARKINA İLİŞKİN ESASLAR.. 320